Het pand op het Prins Hendrikplein nummer 15 (voorheen nummer 14) werd in 1896 gebouwd voor de Haagse Oranje-Sociëteit. Dat doet een lange geschiedenis vermoeden. In de late 18e eeuw ontstonden in heel Nederland Oranje Sociëteiten. Behoudende Prinsgezinde burgers verenigden zich daarin tegen de revolutionaire Patriotten. In Den Haag speelden zij bijvoorbeeld een rol bij het inpikken van twee kanonnen.
Helaas gaat de geschiedenis van deze club niet zo ver terug. Zij werd pas honderd jaar later, in 1895, opgericht als besloten vereniging met als doel ‘het bevorderen van gezellig verkeer‘.
De vereniging vroeg architect Frowein om voor hen een gebouw te maken. Johan Frederik Lodewijk Frowein was een leerling van Pierre Cuypers en werd vooral bekend als restauratie architect. Het 17e eeuwse Poptaslot in Marssum werd bijvoorbeeld door hem opgeknapt. In Den Haag heeft hij het hoofdkantoor van Melkinrichting de Sierkan gebouwd. Daarnaast deed hij mee aan de prijsvragen voor het Vredespaleis en de Amsterdamse Beurs.
In de krant staat trots vermeld dat het clubhuis plaats bood aan een biljartzaal, een leeszaal, een speel- en conversatiezaal en een kastelijnswoning (op zolder?). Volledig in overeenstemming met de doelstellingen van de vereniging dus. Daarnaast werden er regelmatig lezingen gegeven.
Naast allerlei gewichtige politieke zaken was er ook plaats voor theologische discussie. Van lieverlee werd het zelfs de thuishaven van de ‘Vereeniging van Spiritisten Harmonia’. Harmonia bestaat nog steeds en houdt zich onder andere bezig met ‘het bevorderen van een wetenschappelijk verantwoorde studie van de paranormale verschijnselen in de ruimste betekenis’. Deze vereniging huurde regelmatig een zaaltje voor het houden van lezingen en seances.
Vanaf 1936 neemt de ‘Loge Chistologische Beweging Excelsior‘ voorheen de ‘Christen Spiritualisten-Vereeniging Excelsior‘ het stokje over van Harmonia. Deze club bouwt de 1e verdieping om tot kerkzaal. De begane grond wordt dan al verhuurd aan de PTT die in 1934 het bijkantoor aan het Prins Hendrikplein naar dit pand verplaatst. Zodra de verdieping ook is verhuurd houdt de oranjevereniging op te bestaan.
Het gebouw bevat een paar grappige details. Zo is boven de ingang een of andere bosgeest te vinden. Ongetwijfeld een vriendje van Bacchus, de god van de wijn. Tussen de ramen is een vreemd smeedwerkje te vinden. Eerst dacht ik aan de slang uit de Hof van Eden, maar waarschijnlijker is het Ladon die de Gouden Appels bewaakt. Het past beter met de bosgeest en bovendien bovendien ziet deze slang er behoorlijk drakerig uit.
Opvallend is ook dat al vrij rap de begane grond wordt dichtgezet. Het zwart-wit plaatje linksboven heeft nog een open terras aan de straatzijde. Op het gekleurde plaatje ernaast, uit 1910, zijn daar al kozijnen in geplaatst. Misschien was het verkeer ondertussen te druk geworden.
Beeld linksmidden via de Haagse Beeldbank.
Beeld rechtsmidden via de Haagse Beeldbank.
Amsterdamse Beurs via Wikimedia Commons.
