Tussen de schreeuwerige winkelpanden aan de Spuistraat valt de gevel op nummer 10 niet zo heel erg op. Wat jammer is want er gebeurt veel en het totaalplaatje is het aanzien zeker waard.
Het pand werd in 1918 door Jos Duijnstee ontworpen. We zijn hem eerder tegen gekomen aan het Piet Heinplein, met dit gebouw. En dat is maar goed ook want zonder vergelijkingsmateriaal is er van de krabbel niks te maken. Boven zie je de krabbel op de Spuistraat, hier onder het Piet Heinplein. Met een beetje moeite valt in het bovenste plaatje de J… ..(E)E nog terug te vinden.
Het lijkt er op dat de krabbel doelbewust is gewist. Het kader is nog vrijwel intact en de beschadigingen wel heel erg lokaal. Waarom? Was er onenigheid over geld? Problemen met de latere uitbouw (1927), ook van Duijnstee, waarmee het pand enorm werd uitgebreid? Het heeft voor zover ik kan nagaan de krant niet gehaald, dus het zal wel iets in de privésfeer zijn. De gevel van de uitbouw heeft de architect in ieder geval niet gesigneerd.
Hoe het ook zij, de gevel is prachtig. De naam van de opdrachtgever, Gescher en Kemper, komt meerdere keren terug. Tweemaal net boven de etalages en tweemaal bovenin de initialen, verguld en met het bouwjaar. Het bedrijf verkocht meubels en tapijten in een groot aantal ‘modelkamers‘. Een beetje zoals Ikea dus.
De gevel is rijk versierd maar straalt een zekere rust uit. Mooi zijn de waterholletjes (de uitstekende gootjes) midden onder de bovenste rij ramen. Een verdieping lager zie je waar deze voor bedoeld zijn: het balkje boven de bedrijfsnaam is groen van de algen en vervuild. Esthetiek ging hier dus toch boven praktisch nut. De glas-in-loodramen zijn waarschijnlijk tijdens de verbouwing van ’27 geplaatst en vullen het geheel mooi aan. Jammer dat er een paar door de jaren heen zijn gesneuveld.
De beelden direct naast de ingang zijn ook geweldig interessant. Ze werden gemaakt door Jan Altorf, een briljant Haags beeldhouwer die onder andere (pdf) prachtige dierenfiguren heeft gemaakt. Alhoewel ik vermoed dat hij van dit soort gevelversieringen financieel een stuk wijzer werd.
In de twee beelden herkennen we een man en een vrouw, poortwachters bijna, met de blik op oneindig. Ze houden allebei een schild vast. Op het linkerschild een hamer, passer en driehoek/winkelhaak. Dat zijn niet zo subtiele verwijzingen naar de vrijmetselarij. Wat niet zo gek is als je weet dat Altorf ook aan het grafmonument van meerdere grootmeesters heeft gewerkt.
Het andere schild is een stuk moeilijker. Volgens mij staat er een bij boven een kruik afgebeeld. De bij staat voor ijver (de bezige bij) maar duik je dieper in de symboliek heeft het ook met wederopstanding te maken. De kruik is een ongebruikelijk symbool. Ik zou zeggen dat het voor spaarzaamheid staat. Maar misschien moeten we het anders lezen en gaat het over honing (bij) en wijn (kruik). Zonder 3e graads initiatie blijft het een beetje gissen. Als iemand het beter weet hoor ik het graag.
De wapenschilden boven de ingang tenslotte verwijzen naar de andere vestigingen van het concern. Links het wapen van Rotterdam, daarnaast Amsterdam en Arnhem. Alleen de kleuren kloppen niet. Het Rotterdamse wapen heeft eigenlijk twee groene banen en het wapen van Arnhem had helblauw moeten zijn met een zilveren (dubbele) arend. Een slordige restauratie misschien of een esthetische keuze om de schilden wat meer op elkaar af te stemmen. Een doodzonde binnen de heraldiek natuurlijk, maar het zal het winkelend publiek niet opgevallen zijn.
